Onbegrepen gedrag, of soms ook verward gedrag genoemd, is gedrag dat voor anderen moeilijk te plaatsen is. Iemand kan angstig, boos of in de war overkomen. Of dingen doen die niet passen bij de situatie. Dat gedrag kan ontstaan door psychiatrische aandoeningen, middelengebruik, een verstandelijke beperking, dementie of een opeenstapeling van tegenslagen.

Ook sociale omstandigheden zoals armoede, dakloosheid of isolement spelen soms mee. Vaak is er een combinatie van deze dingen aan de hand. En daardoor kan het iedereen overkomen.

De geestelijke gezondheidszorg biedt hulp aan mensen met mentale problemen. Dat werkt goed voor de overgrote meerderheid: naar schatting 90 tot 95 procent van de mensen met ernstige psychische klachten functioneert goed met de juiste ondersteuning. Voor een aantal mensen met een combinatie van problemen en klachten is meer nodig. De ggz werkt dan samen met verschillende partijen, zoals gemeenten, verzekeraars en zorg- en veiligheidshuizen, voor persoonlijk maatwerk.

Op tijd signaleren en aangepaste plekken noodzakelijk

Vroegtijdig signaleren is cruciaal. Alleen door goede samenwerking tussen ggz, gemeenten, politie, woningcorporaties en welzijnsorganisaties kunnen signalen tijdig worden opgepikt en passende ondersteuning geboden worden. Dat kan crisishulp zijn, maar ook langdurige zorg, begeleiding in de wijk of een beschermde woonvorm. Er is dringend behoefte aan meer geschikte woonvoorzieningen, zoals Skaeve Hûzes, zodat mensen tot rust kunnen komen en begeleiding kunnen krijgen. Zo lang als ze dat nodig hebben: soms voor de rest van het leven. Als er sprake is van een hoog veiligheidsrisico, bieden we op steeds meer plekken langdurige begeleiding via de Levensloopaanpak.

In de wijk waar dat kan

Ambulantisering van de ggz wordt vaak genoemd als oorzaak van de stijging in meldingen van onbegrepen gedrag. De meeste mensen met psychische aandoeningen redden zich in de samenleving. Sterker nog: meedoen in de samenleving, de mogelijkheid om te werken en het opdoen van sociaal contact is gezond – ook voor hen.

De stijging van het aantal overlastmeldingen komt vooral door een kleine groep mensen met zeer complexe problemen die vaak door hun klachten tussen wal en schip vallen. En soms ook (nog) niet bekend zijn in de zorg. De combinatie aan klachten van deze mensen passen vaak niet binnen bestaande wet- en regelgeving, financiering of zorgstructuren. Door gezamenlijke inzet van alle betrokken partijen — en ontwikkelruimte voor nieuwe woon- en zorgoplossingen — kunnen we deze groep beter ondersteunen.