‘Ik wil niet dat jongeren tegen een dichte deur aan lopen’

‘Onlangs stond ik voor de klas waarbij ik mijn ervaringen deelde over de hulpverlening die ik heb gehad in mijn leven. Na afloop kwam er een studente naar me toe. Ze herkende zich in mijn verhaal. Het zette haar aan het denken over hoe het nu echt met haar ging en dat het misschien toch tijd was om meer hulp te vragen. Ze voelde na mijn verhaal dat ze het niet meer alleen hoefde te doen. Dat vond ik mooi.’

Mayca ten Haaf is ervaringsdeskundige en werkt bij Karakter, het academisch centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Ze werkt met patiënten met autisme en ADHD en ontwikkelingsstoornissen waarvan de oorzaak in het brein ligt. Daarnaast werkt ze op de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen waar ze onder andere lesgeeft aan de studenten van Social Work en Pedagogiek. En binnen de Radboud Universiteit wordt ze als gastdocent ingezet op verschillende opleidingen.

Mijn verhaal

‘Zelf heb ik van mijn twaalfde tot mijn drieëntwintigste in de ggz gelopen. De hulp kwam op gang toen een docent van de middelbare school doorkreeg dat ik mezelf beschadigde. Het was mijn manier om met de vele emoties om te gaan die ik voelde. Als deze docent niet de moed had gehad om mij ernaar te vragen en een beetje te pushen, zodat ik mijn verhaal ging vertellen, dan was het mogelijk heel anders gegaan.’

Daadwerkelijke oorzaak

‘Ik heb een autismespectrumstoornis en emetofobie (fobie voor braken). Ook had ik last van depressies, suïcidale gedachten en slaapproblemen. Dat zagen mijn ouders al toen ik heel klein was. Omdat zij gescheiden waren kwam vanuit de hulpverlening daar de focus op te liggen en werd er te weinig naar ze geluisterd waardoor de daadwerkelijke oorzaak over het hoofd werd gezien.

Er volgden allerlei behandelingen. Ik kreeg EMDR, cognitieve gedragstherapie en dialectische gedragstherapie, gericht op het omgaan met emoties in crisissituaties. Die behandelingen hebben ook zeker wel geholpen maar de uiteindelijke diagnose kwam vrij laat.’

Ervaringskennis

‘Twee jaar geleden ben ik de opleiding Ervaringsdeskundigheid in Zorg en Welzijn gaan doen. Het is een hbo-opleiding waar je leert om je ervaringskennis op een professionele manier op verschillende niveaus in te zetten. Daar kwam ik allerlei mensen tegen. Zo was er iemand die lang in armoede had geleefd en vanuit die kant anderen wilde leren ondersteunen.
Nu geef ik zelf ook les op die opleiding. Nieuwe professionals leren de theorie, en ik laat ze zien hoe ze vanuit hun eigen ervaringen kunnen werken. Zelf vind ik het mooi wanneer er een connectie ontstaat met iemand. Ik zeg soms: ik zie hoe je erbij zit. Of: dat vind ik wel herkenbaar, want de situatie waarin jij zit die herken ik zelf ook zo goed.’

Slechte dagen

‘Bij Karakter werkte ik ook een tijdje op de gesloten afdeling. Een patiënte daar vertrouwde me toe dat ze suïcidaal was, iets wat ze nog niet met anderen had durven delen.' Ik denk dat onderschat wordt hoe belangrijk het is dat er herkenning en erkenning is over hoe iemand zich voelt en wat iemand meemaakt. We zijn geneigd om dingen over te nemen of op te lossen. Ik probeer zelf heel realistisch te zijn en te zeggen: als je straks weer hier naar buiten gaat dan zul je echt nog weleens slechte dagen hebben. Het leven is niet alleen maar fantastisch.’

Gemotiveerd

‘Iemand heeft bijna nooit alleen te maken met een depressie of angsten. Of heeft niet alleen maar de diagnose autisme. Meestal is er sprake van een combinatie (comorbiditeit). Alleen is het zorgsysteem zo ingericht dat iedereen zijn eigen specialisatie heeft. Als ik naar mezelf kijk dan had ik het ene stukje soms onder controle, en kwam er vervolgens een klacht meer naar de voorgrond waar weer los naar gekeken werd. Ik ben vooral gemotiveerd omdat ik niet wil dat jongeren zo’n lang traject moeten doorlopen en tegen dichte deuren blijven aanlopen. Daarin wil ik iets kunnen betekenen.’

Prettig leefbaar

‘Wat ik wel merk is dat ouders soms denken dat je hun kind gaat repareren. Of de patiënt denkt dat zelf. Terwijl het meer gaat over het leren omgaan met je psychische kwetsbaarheid. Hoe ga je je leven inrichten zodat het voor jou prettig leefbaar wordt? En hoe zorg je dat als het misgaat je niet direct weer terugvalt in een diep zwart gat?’

Ver genoeg in je herstel

‘Om dit werk te kunnen doen is het wel belangrijk dat je zelf ver genoeg bent in je herstel. Veel mensen die de opleiding voor ervaringsdeskundigen volgen komen er uiteindelijk achter dat er onderwerpen zijn die nog te gevoelig liggen. Wanneer het delen van je eigen ervaring je nog zo erg raakt dat je erdoor uit het veld geslagen wordt, dan werkt het niet. Dan ben je er nog niet klaar voor om anderen op een professionele manier te helpen met je eigen ervaringen.’

Meedenken met beleid

‘Het systeem van hulpverlening is op een bepaalde manier ingericht. Daarom ben ik nu zelf veel aan de beleidskant bezig, om anders te gaan werken en een grotere groep te bereiken. Ook denk ik binnen Karakter mee over hoe we ervaringsdeskundige professionals kunnen inzetten. Binnen de gemeente ben ik onderdeel van een groep die zich bezighoudt met de herstelondersteunende intake. Ik neem natuurlijk mijn eigen ervaringskennis maar ook de collectieve ervaringen van anderen daarin mee.’