We gebruiken het IZA als vehikel om succesvolle projecten door te ontwikkelen

Het IZA heeft als doel om de zorg voor de toekomst goed, betaalbaar en toegankelijk te houden. Speerpunten voor de ggz zijn daarbij het verkennend gesprek/mentale gezondheidsnetwerken, cruciale ggz-zorg beschikbaar houden, wachttijden terugbrengen, arbeidsmarkt en digitalisering van zorg. De regioverhalen bieden inspiratie bij de uitvoering van het IZA.

Dit keer staat de schijnwerper op regio’s Zuid Holland Noord en Midden Holland. Regio’s waar GGZ Rivierduinen kerninstelling is en heeft meegewerkt aan twee transformatieplannen. In dit artikel gaan we in op de plannen voor de Acute zorg.

''Als GGZ Rivierduinen zijn we kerninstelling in twee zorgverzekeraarsregio's. In beide regio’s zijn de al bestaande samenwerkingsverbanden grote aanjager van het IZA. En in het kader van het IZA zijn die al snel begonnen om ook gemeentes en het sociaal domein meer te betrekken. Dus vanuit een bestaande structuur is een governancestructuur in de regio verder opgetuigd om de regiobeelden en regioplannen te gaan schrijven met elkaar. Dat er al goed functionerende samenwerkingsverbanden actief waren in de regio’s, hielp om de IZA-samenwerking goed vorm te geven, want er was gewoon al iets van de structuur.'' Aan het woord is Neis Bitter, beleidsadviseur zorgontwikkeling en IZA-coördinator bij GGZ Rivierduinen. Neis vervolgt: ''En onlangs hebben we de transformatieplannen ingeleverd. Er zijn voor Zuid Holland Noord en Midden Holland aparte transformatieplannen ingediend voor mentale gezondheidsnetwerken en één gezamenlijk plan voor de het acute ggz-pad''.

Aantal transformatieopgaves samen gepakt in één plan

''In dat zorgpad acute ggz, zoals we het in dat transformatieplan genoemd hebben, zijn een aantal transformatieopgaves samen gepakt'', neemt Sanne Limburg het verhaal van Neis over. Sanne is beleidsadviseur Acute zorg en SPV bij de crisisdienst van Rivierduinen. ''Het plan linkt bijvoorbeeld aan de IZA-opgave rond zorgcoördinatie van alle acute zorg die getransformeerd moet worden. Het linkt ook aan de IZA-opgave om de samenwerking tussen het sociaal domein, de huisartsenzorg en de ggz te verbeteren. Het gaat over het efficiënter inrichten van alle acute zorg en telefonische bereikbaarheid buiten kantoortijden. We hebben voor dit plan alle ketenpartners aan tafel uitgenodigd die iets met acute ggz te maken hebben.''

''Het mooie van dit zorgpad is dat we met elkaar eerst in kaart hebben gebracht wat eigenlijk precies de problemen waren waar onze cliënten last van hebben en waardoor de zorg niet op een kwalitatief goede manier geleverd kan worden. Het is heel erg gedacht vanuit de cliënt.'', vertelt Annet Spijker, psychiater en directeur behandelzaken acute psychiatrie binnen GGZ Rivierduinen. ''De cliënt was steeds het uitgangspunt. Onze cliëntenraad was betrokken in de ontwerp- en oplossingsfase van de planvorming en zal ook bij de implementatie aangehaakt zijn. Wat ook mooi is: het plan geldt voor de hele regio terwijl veel organisaties een subdeel van de regio bedienen. Toch zijn we allemaal aan tafel gebleven. Door het IZA werden we eigenlijk gedwongen om vanuit het algemene belang te denken.''

Voorkómen van acute ggz

Het eerste thema van het zorgpad acute ggz is het voorkómen van acute ggz. Dus zorgen dat mensen met mentale problemen die een acuut moment doormaken niet in een acute zorgketen komen. Daarvoor ontwikkelde GGZ Rivierduinen de Patiëntentelefoon. Dat is een hulplijn voor patiënten van GGZ Rivierduinen die buiten kantoortijden laagdrempelig contact nodig hebben. Dit vangt een groot deel van de POH-GGZ contacten af.

Aan de Patiëntentelefoon zitten ervaren verpleegkundigen en zij zitten letterlijk op de gang bij de crisisdienst, dus de lijntjes zijn kort. Sanne: ''Patiënten zijn hier echt heel blij mee. Het belangrijkste is dat ze een laagdrempelige manier hebben om direct in contact te komen, ze kunnen bellen zodra ze denken dat ze even een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Mensen zitten minder hoog in hun spanning als ze bellen. De huisartsenposten merkten het meteen in aantal telefoontjes, na de eerste twee weken waren de huisartsenposten dolgelukkig. Dit is een hele mooie ontwikkeling waarvoor we het IZA kunnen gebruiken als vehikel om het helemaal door te ontwikkelen.''

Een ander initiatief om acute zorg voor te zijn, kwam bij Regionale Ambulance Voorziening Hollands Midden (RAVHM) en Kwadraad maatschappelijk werk vandaan. Beide organisaties zijn een samenwerkingsverband aangegaan om de juiste zorg op de juiste plek te realiseren. Coen Oldenkamp, ambulancezorgprofessional en staflid bij het medisch stafbureau van de RAVHM vertelt hier enthousiast over.

''Wij komen met enige regelmaat bij patiënten op straat of in de thuissituatie waarbij sprake is van problematiek in het sociale domein en waar vervoer naar de ggz of de SEH van een ziekenhuis niet noodzakelijk is. Om toch in de hulpvraag te voorzien, kunnen wij 24/7 de expertise van Kwadraad maatschappelijke werk inschakelen. En die nemen de zorg dan over. Die kunnen of ter plaatse komen of we kunnen een andere afspraak maken om hulp te verlenen. Dat is echt heel fijn. Die mogelijkheden hadden we tot voorheen eigenlijk niet, dan brachten we mensen direct naar bijvoorbeeld Rivierduinen of de SEH''.

Samenwerken bij acute ggz-problematiek

Een mooi voorbeeld uit de samenwerking tussen de RAVHM en de ggz dat in het zorgpad acute ggz is opgenomen, is het ontwikkelen van een ad-hoc multidisciplinaire overleg (MDO). Dat overleg helpt om beter samen te werken bij acute ggz-problematiek. Het adhoc MDO kan 24/7 ingezet worden om ter plaatse met een huisarts of SEH-arts, een SPV of psychiater en de ambulancezorgprofessional de afweging te maken of een patiënt somatisch onderzocht moet worden, naar de ggz gebracht kan worden of dat er alternatieve vormen van zorg geregeld kunnen worden. Dit is fijn in de gevallen waar sprake is van gemengd beeld over de toestand of complexe problematiek.

Coen: ''Want je ziet dat het daar af en toe nog wel eens misgaat en dat patiënten niet gelijk op de juiste plek terecht komen. Dat proberen we hiermee te voorkomen. Dat scheelt ons tijd, maar is voor de patiënt ook veel beter.'' In het verlengde daarvan zijn Sanne en Coen ook bezig met een gezamenlijke anamneseformulier voor acute ggz, dus voor acute verwardheid en suïcidaliteit. De gestandaardiseerde anamnese helpt om gericht informatie te krijgen die inzicht geeft aan de ambulancezorgprofessional en uiteindelijk de ggz. Coen: ‘Het belangrijkste is dat we dezelfde taal spreken. Want het komt soms voor dat je elkaar niet goed begrijpt en door middel van zo'n gestandaardiseerde uitvraag kan je dat rechttrekken, dus ook dit is een hele mooie ontwikkeling.''

Impact meten en in gesprek blijven

Neis, Annet, Sanne en Coen kijken met een zekere trots naar de totstandkoming van de transformatieplannen. Neis: ‘Het is misschien een beetje gek om trots te zijn op iets wat nog voor een groot deel uitgevoerd moet gaan worden. Maar het feit dat je met elkaar die plannen hebt geschreven over hoe je verder gaat samenwerken, dat was een aantal jaar geleden ondenkbaar geweest.’ ‘We hebben nog geen financiële middelen vanuit het IZA gekregen, hè?’, reageert Annet. ‘En er al wel heel veel tijd aan besteed. Dat doen we allemaal omdat we echt met elkaar die zorg willen verbeteren. Maar het moet ook betaald worden’.

En ook op andere vlakken staat er nog best wat te gebeuren. Sanne: ‘We zien bijvoorbeeld dat het aantal crisiscontacten terugloopt. Daar doe je het voor, maar, dat heeft ook weer consequenties voor de bedrijfsvoering. Je wilt dat mensen uit de acute zorgketen blijven, maar contractering in de acute ggz-zorg is nog steeds afhankelijk van het aantal meldingen en crisiscontacten. Dus we meten in de pilotfase zorgvuldig wat de impact wordt, ook op de bedrijfsvoering. Annet: ‘We blijven het goed volgen, ook om te zien welke vervolgvraagstukken tevoorschijn komen. Het is nodig om over deze zaken in gesprek te blijven, ook landelijk.’

''Hoe mooi is het dat een plan niet aan de bestuurlijke tekentafel ontstaat, maar vanuit de cliëntreis en de samenwerkingsmogelijkheden die zorgprofessionals ontdekken''

Audrey van Schaik, bestuurder en psychiater GGZ Rivierduinen

GGZ Rivierduinen is kerninstelling in 2 zorgverzekeraarsregio's: Zuid Holland Noord en Midden Holland. In beide regio’s zijn de samenwerkingsverbanden van zorg- en welzijnsaanbieders, Transmuralis en Gedeelde Zorg, grote aanjager van het IZA. Zuid Holland Noord omvat de gemeenten Alphen a/d Rijn, Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Leiden, Leiderdorp, Lisse, Nieuwkoop, Noordwijk, Oegstgeest, Teylingen, Voorschoten en Zoeterwoude. Midden Holland is kleiner en bestaat uit de gemeenten Gouda, Waddinxveen, Zuidplas, Bodegraven-Reeuwijk en Krimpenerwaard. Voor beide regio’s geldt dat de zorgvraag toeneemt en er een tekort is aan personeel. Belangrijkste zorgverzekeraars zijn Zorg en Zekerheid en VGZ. Er zijn in juni voor Zuid Holland Noord en Midden Holland aparte transformatieplannen ingediend voor mentale gezondheidsnetwerken en één gezamenlijk plan voor de het acute ggz-pad.