“Mentale gezondheid staat op de agenda. En nu van woorden naar daden!”

Het huidige tijdsgewricht zet het belang van mentale gezondheid volledig in het licht. Voor het waardenetwerk Mentale Gezondheid van de Nederlandse ggz is dit hét momentum om het onderwerp bovenaan de Haagse lijstjes te zetten, de kennis hierover zo breed mogelijk te verspreiden en de beweging ‘naar de voorkant’ die de ggz-instellingen aan het maken zijn in beeld te brengen en te stimuleren. Voorzitter Timo de Grefte en netwerkcoördinator Mieneke Kwist vertellen hoe ze dat doen.

Hoe zien jullie de periode waarin wij op dit moment leven?

Timo de Grefte: “Als een bijzondere, en heel betekenisvolle periode ook. We realiseren ons meer dan ooit hoe kwetsbaar we zijn. En hoe snel niet alleen onze fysieke maar ook onze mentale gezondheid onder druk kan komen te staan. Dat is de zorgelijke kant van het verhaal. De troostende kant van dit tijdsgewricht is dat we veel steun aan elkaar kunnen hebben als we samen de uitdagingen te lijf gaan.”

Mieneke Kwist: “Corona heeft ons geleerd dat het hebben van sociale contacten bijdraagt aan ons welbevinden. Door het thuiswerken hebben we meer geleerd over de relatie tussen mentale gezondheid en werk. En we hebben allemaal ervaren hoe belangrijk het is om met stress om te kunnen gaan in zo’n buitengewone maatschappelijke situatie. Het belang van mentale gezondheid is echt op de agenda komen te staan.”

Hét momentum dus. Wat betekent dit voor het waardenetwerk Mentale Gezondheid?

De Grefte: “Het is ontzettend belangrijk om kennis en bewustzijn te creëren over wat mentale gezondheid is. Als ggz verlenen we zorg als er problemen zijn. Maar wij weten daarnaast heel goed hoe je mentale gezondheidsproblemen kunt voorkómen. Het moet volstrekt normaal worden dat burgers leren wat ze kunnen doen om zichzelf gezond te houden. Levenslang: dus op school, op de werkplek en bij het ouder worden. Net zoals je de schijf van vijf hebt voor gezond eten, moet die ook breed bekend zijn voor mentale gezondheid.”

Kwist: “Die mentale schijf van vijf gaat over het omgaan met emoties; over hoe je betrokken en gemotiveerd kunt blijven; over het onderhouden van je sociale relaties; over betekenis geven aan je leven en van betekenis zijn voor anderen en tot slot over prestaties: het voor iedereen onmisbare gevoel iets goed te kunnen en daar waardering voor te krijgen, maar ook om weerstand te kunnen bieden aan teveel prestatiedruk.”

Op welke manier vragen jullie aandacht voor mentale gezondheid?

De Grefte: “. Aan de ene kant benutten we de traditionele lobbymogelijkheden optimaal. We zitten aan allerlei overlegtafels, zoals de Initiatiefgroep Preventieakkoord. Daarnaast sluiten we aan bij nieuwe landelijke initiatieven rond preventie en bij de versterking van mentale gezondheid binnen alle maatschappelijke domeinen. En ik moet zeggen: de grond is vruchtbaar. Het besef is er dat er écht iets aan de hand is. Kijk bijvoorbeeld naar het recente onderzoek naar de mentale gezondheid van studenten tijdens de 3e coronagolf, voorjaar 2021. De helft heeft psychische klachten, emotionele uitputtingsklachten en een kwart ervaart levensmoeheid. Meer dan een kwart drinkt overmatig en het gebruik van cannabis is heel normaal.”

Kwist: “De urgentie voor verandering wordt breed gevoeld. De kans is groot dat er onder een nieuw kabinet een Preventieakkoord Mentale gezondheid komt. De recente brief van de staatssecretaris van VWS aan de Tweede Kamer is veelbelovend. Het is nu zaak om op de verschillende thema's tot kansrijke allianties te komen. Een landelijk Alliantienetwerk Mentale kracht, zoals de Initiatiefgroep Preventieakkoord dat in mei in haar brief aan de informateur verwoordde.”

En aan de andere kant?

Kwist: “Aan de andere kant gaan we nadrukkelijk met onze leden in gesprek over hoe de ggz-aanbieders op lokaal en regionaal niveau een bijdrage kunnen leveren aan het versterken van veerkracht en mentale gezondheid.”

De Grefte: “Een goed voorbeeld is de serie workshops over Mentale vooruitgang. Die gaan we in de eerste helft van 2022 organiseren voor met onze leden. Daarin gebruiken we het maatschappelijk perspectief dat in Mentale vooruitgang wordt neergezet om het gesprek over onze nieuwe rol aan te gaan. Daarnaast geven we lokale initiatieven waarin onze leden participeren een podium, halen we goede ideeën op in het land en verspreiden we die onder professionals. De online sessies daarover waren in het afgelopen jaar een succes. Daar gaan we de komende periode mee door.”

Waar gaat het vooral over als jullie met leden in contact zijn?

De Grefte: “Inhoudelijk maken we een omslag van ziektedenken naar gezondheidsdenken. Dat vergt ook iets van onze beroepsgroepen. Wij zijn opgevoed met het idee: er is een diagnose en daar hoort een behandeling bij, met allerlei protocollen. Het nieuwe werken is holistischer, generalistischer en gaat uit van het versterken van mentale veerkracht, mentaal fit zijn en positieve gezondheid. Dit vraagt ook om samenwerking met deels andere disciplines; huisartsen, sociaal werk, schuldhulpverleners, politie, scholen, werkgevers… Ons vak, onze sector en ons aanbod aan de samenleving veranderen, echt. Vanuit ons waardenetwerk willen we die verandering optimaal ondersteunen en faciliteren.”

Is dit een uitnodiging aan professionals om mee te doen?

Kwist: “Zeker, professionals, maar ook managers, beleidsmakers, bestuurders die zeggen: ik wil daar over meedenken, ik heb daar goede ideeën over: meld je. Dat kan via mkwist@denederlandseggz.nl”.

De Grefte: “Het is ook echt nodig. De samenleving wordt steeds complexer en zet mensen onder grote mentale druk. Daarnaast staat het ggz-systeem op barsten. De urgentie voor verandering is er aan alle kanten, kansen zijn er ook. We zitten in een noodzakelijke, soms moeizame en mogelijk schitterende transformatie. Maar we moeten nu wel van woorden naar daden komen.”