Je bent niet afgeschreven als je psychotisch bent

Miranda van den Broek heeft een leuke baan, is moeder van twee kinderen en is al jaren gelukkig getrouwd. En ze is psychiatrisch patiënt. En dat gaat prima samen. ‘Ik vind het belangrijk dat mensen weten dat je niet afgeschreven hoeft te zijn als je psychotisch bent.’

Leven terug

‘Ja, het is wel een beetje een succesverhaal’, zegt Miranda over haar eigen ervaringen. ‘Maar dat is het niet elke dag, hoor’, nuanceert ze meteen. ‘Al geldt dat misschien wel voor iedereen.’ Terug naar 23 jaar geleden. Miranda was een beloftevolle natuurkundige die bezig was met haar promotieonderzoek. Maar gaandeweg wilde het niet meer zo vlotten. Ze liep vast, beleefde er weinig plezier meer aan. Overspannenheid, werd in eerste instantie gezegd. Maar korte tijd later kwam haar huisarts met een zwaardere diagnose: Miranda had een depressie. ‘En daar schrok ik heel erg van’, blikt ze terug. ‘Het bevestigde mijn gevoel dat ik enorm faalde. Vijf dagen en vijf nachten heb ik er over na lopen denken. Zonder te slapen. En toen raakte ik in een psychose.’

Ze werd vijf maanden lang opgenomen in een ggz-instelling. En nog voordat ze weer thuis was, wist ze twee dingen. ‘Ik wilde mijn leven terug. Ook al was dat leven best depressief, het was nog altijd beter dan opgenomen zijn. En ik dacht ook: het kan wel zijn dat ik iets mankeer, maar ik wil toch mijn leven leiden.’

Geluk(t)

En dat is haar behoorlijk goed gelukt. Miranda ging weer aan de slag als onderzoeker en is alsnog gepromoveerd, werd moeder en ging werk doen waar ze gelukkig van werd. ‘Ik heb altijd gezegd dat ik enorm veel geluk heb gehad. En dat vind ik nog steeds. Want ik kreeg mijn baan terug, had en heb een fantastische man die me altijd heeft gesteund en ik had een psychiater die in me geloofde. Dat is enorm belangrijk. Maar ik realiseer me achteraf ook dat ik vooral zelf veel heb bijgedragen aan hoe ik hersteld ben, doordat ik meer zicht heb op hoe ik zelf in elkaar steek en wat ik nodig heb. Ik heb nog vaker psychoses gehad en ben ook nog twee keer opgenomen geweest. Beide keren voor maar drie dagen. Vervelend, maar dat was op dat moment wel het beste voor me. Maar ik merk ook dat ik nu steviger sta. Vroeger kon ik al psychotische symptomen krijgen na een ruzie, of wanneer iemand iets zei dat me heel erg raakte. Ik zal niet zeggen dat dezelfde dingen me nu niet meer raken, maar ik raak er minder snel van ondersteboven.’

Zelfstigma

‘Ik moet wel zeggen dat ik mijn maatschappelijk herstel, om het zo maar te noemen, best snel op orde had. Maar mijn persoonlijke herstel had veel meer tijd nodig. Mijn eerste psychose kreeg ik 23 jaar geleden. Vrij snel daarna had ik maatschappelijk gezien mijn leven voor een groot deel terug. Dat was ook mijn doel. Maar het persoonlijke herstel ging niet zo snel. Tien jaar geleden stond ik persoonlijk een stuk minder sterk dan nu. Zelfstigma en een negatief zelfbeeld hebben daar een rol bij gespeeld’

Werk

Dat Miranda sterk is, bewees ze wel met haar carrièreswitch. Een aantal jaar geleden besloot Miranda haar loopbaan als onderzoeker, beleidsmedewerker en projectleider op te geven en zich in te zetten als ervaringsdeskundige. Afgelopen jaren was ze werkzaam bij Enik Recovery College als peer support facilitator. Voor wie niet helemaal bekend is met de term peer support, hier de Wikipedia-definitie: Peer support vindt plaats wanneer mensen elkaar kennis, ervaring, emotionele, sociale of praktische steun bieden.

‘En dat is dus wat ik doe. Samen met een andere facilitator, die ook een ervaringsdeskundige is, ontwikkel en faciliteer ik werkgroepen van maximaal 15 mensen. Vaak hebben ze al vele jaren ervaring met de psychiatrie of met verslaving. Soms staan ze bij een ggz-instelling op de wachtlijst en beginnen ze alvast bij ons. Soms worden ze doorverwezen door hun huisarts. Maar altijd hebben ze een bepaald probleem of worsteling. En in die groepen gaat het over het delen van ervaringen, gericht op zelfhulp. Want zorg heb je een uur of een paar uur in de week. De rest van de tijd moet je jezelf helpen. Dat is waar het bij ons over gaat. Hoe zorg je voor jezelf? Hoe krijg je een gezond zelfbeeld? Hoe krijg je zin in je leven? Kom je op voor jezelf? Levensvaardigheden die niet per se met de psychiatrie te maken hebben, maar wel invloed hebben op je zijn en je herstel.’

Worsteling

‘Of ik voor deze mensen een rolmodel ben? Soms wel, denk ik. Al wil ik dat niet per se zijn. Ik ga niet zeggen hoe ze hun leven moeten leiden en mijn leven is niet een voorbeeld voor een ander. Wel vertel wat ik heb meegemaakt en gedaan voor mijn herstel, vanuit gelijkwaardigheid en wederkerigheid. En dan zien hoe mensen weer bij zichzelf kracht vinden en gaan leren van hun eigen ervaring en die van anderen, dat is heel erg mooi. Want echt, na een opname (of depressie, of verslaving) kun je verdwalen in een ingewikkeld doolhof. Bijvoorbeeld omdat je je psychose geen plek kunt geven, of omdat je eenzaam op een zolderkamertje belandt en jezelf afsluit. Mensen gaan je vaak raar bejegenen. Je kunt op die manier een raar beeld over jezelf krijgen, of juist in die afzondering terecht komen. Ik heb daar ook enorm mee geworsteld. Van veelbelovend natuurkundige was ik ineens een psychiatrisch patiënt. Wauw, dat was nogal een verschil. Dat is behoorlijk van invloed geweest om mijn identiteit. Maar sinds een paar jaar heb ik het gevoel dat ik mezelf weer terug heb. En dat gun ik anderen ook.’