Anders kijken, anders denken, anders doen: TeamBW

Deelnemers Sonja Visser, initiatiefnemer en bestuurder Zelfregie Nederland en Ivon Willems, verpleegkundige Vincent van Gogh Instituut, uit het Team Beschermd Wonen regio Noord- en Midden-Limburg, vertellen wat ze tegenkomen tijdens hun reis om hun ambities waar te maken in het succesvol domeinoverstijgend samenwerken voor begeleid en beschermd wonen.

In 2021 heeft TeamBW, een coalitie van zes partijen in Noord- en Midden-Limburg, de aanbesteding voor langdurig beschermd wonen gewonnen. De zorgpartijen PSW, De Zorggroep, Pactum, Buro Andersom, Zelfregie.NL en Vincent van Gogh bieden Beschermd Wonen voor mensen met verschillende vraagstukken. Door de samenwerking kan er vanuit diverse achtergronden ondersteuning en begeleiding worden geboden. Samenwerking met meer partijen was een voorwaarde van de gemeenten. Het accent moest niet meer liggen op het vinden van passende woonplekken, maar op het passend maken van (bestaande) woonplekken. Een van de criteria in de aanbesteding was ook: meer woonplekken in de wijk.

Sonja Visser: “Als er een nieuwe aanmelding komt voor beschermd wonen is er eerst een kennismaking. Daarna wordt de aanmelding besproken in het gezamenlijke Team Mix & Match. De vraag is dan: hoe kunnen we de plek passend maken of hoe kunnen we een nieuwe passende plek creëren? Het team heeft geleerd om samen naar zo’n casus te kijken en flexibel naar oplossingen te zoeken. Iedere persoon en iedere organisatie brengt een eigen perspectief in, ziet andere kansen of heeft juist andere zorgen. Er zijn geen vanzelfsprekende routes meer, er worden samen nieuwe normen ontwikkeld.

De veertien gemeenten waarderen het werk van Team BW zeer. Toch zijn er ook spanningen. De problemen van mensen die voor beschermd wonen worden aangemeld zijn steeds complexer. Team BW doet erg zijn best om steeds de vraag centraal te stellen en maatwerk te leveren. Maar daarvoor moet de hele keten meewerken. Soms heeft de coalitie van Team BW het gevoel alles alleen te moeten doen.”

Veiligheid en eigen regie

Ivon Willems ondersteunt vanuit Team BW mensen die beschermd wonen in Venray en omgeving. Zij ziet een mooie ontwikkeling die gevoed wordt door het gedachtengoed van positieve gezondheid. Haar hele team is daarin geschoold. Zo ontstaat ook van onderop een werkwijze van anders kijken en anders doen. Ivon schetst een casus: “Een jonge vrouw die was op straat komen te staan en had op allerlei terreinen problemen: geen huis dus, geen inkomen, trauma, somatische klachten. Ze werd aangemeld bij het Team Mix & Match; het IHT-team van Vincent van Gogh was ook al betrokken. Na enkele weken kon de vrouw vanuit de opvang naar beschermd wonen. Aanvankelijk was bijna continu één-op-één begeleiding nodig. De vertrouwensrelatie was heel fragiel. Uiteindelijk heeft de vrouw stap voor stap meer regie over haar leven teruggenomen en zijn veel problemen opgelost. Ze woont nu zelfstandig en is een opleiding gestart. Een uitkering is geregeld door flink druk op de gemeente uit te voeren.

”De rol van de begeleiding is vooral geweest om veiligheid te bieden, aanwezig te zijn, en zo dicht mogelijk aan te sluiten bij wensen en behoeften. Zo verdween de ergste paniek en werden de crises minder. Een kantelmoment was volgens Ivon toen de vrouw zelf regie begon te nemen. Met behulp van het spinnenweb van positieve gezondheid heeft ze eigen doelen voor de korte en lange termijn gesteld. De begeleiding heeft haar daarin steeds gesteund, zonder oordeel. Ivon: “Wij zouden het te riskant hebben gevonden om het contact met de ouders weer te herstellen; we zouden ook nooit geadviseerd hebben om twee keer in korte tijd te verhuizen. Toch heeft ze het gedaan. Het waren haar keuzes en we hebben haar daarin gesteund.“ Aansluiten en ondersteunen is ook in kleine zaken van belang: deze vrouw houdt veel van voetbal, dus ging de begeleiding mee naar voetbal.

Lastige issues

Een omslag naar nieuw denken en doen kan alleen slagen als die op alle niveaus vorm krijgt: in de relatie tussen cliënt/bewoner en hulpverlener; in de relatie tussen hulpverlener en management/bestuur; en in de relatie tussen bestuurders en gemeenten die hun opdrachtgever zijn.

Sonja legt uit dat gemeenten de nieuwe visie zeker ondersteunen: “In de praktijk spelen vaak zaken waardoor men toch soms terugvalt in het oude denken. Omdat gemeenten meer zicht hadden in de aanvragen voor beschermd wonen plekken, wilden ze daar de financiering op naar beneden bijstellen en toen de vraag opeens weer steeg, was er paniek. Zo ging veel tijd en energie verloren met overleg over financiële zaken en vragen over wel of geen vacatures openstellen. Die tijd en energie had ik liever besteed aan ondersteuning van de uitvoerende teams. Zo zitten korte termijn issues de beweging die je op lange termijn wil maken soms in de weg.”

Vragen naar aanleiding van de presentatie van Team BW

Betrekt het Team Mix & Match ook het netwerk van de cliënt?

Zeker. Dat is essentieel, want het netwerk blijft altijd bestaan, ook als het beschermd wonen weer afloopt. Maar niet iedereen heeft nog een netwerk en soms is het netwerk uitgeput. Cliënten beslissen zelf wie uit hun netwerk betrokken moet worden, en wanneer en hoe.

Lukt het om gedwongen verhuizen te voorkómen?

Dat is niet altijd mogelijk in verband met vastgoedproblemen. Als iemand in een woning van de instelling verblijft is dat in principe voor ongeveer twee jaar, waarna iemand uitstroomt met een zorgcontract. Maar er wordt wel altijd gekeken of het kansrijk is om te verhuizen.

Hoe werk je samen als het spannend wordt?

Sonja zegt dat dat vooral een prestatie van de uitvoerende teams is. De ‘bedenkers’, ofwel mensen hoger in de organisatie, moeten wel beschikbaar zijn om mee te denken en om stoom bij af te kunnen blazen. Het is belangrijk dat de nieuwe werkwijze alle medewerkers in de vezels gaat zitten. Daar is tijd en geduld voor nodig, het juiste personeel, en goede ondersteuning en facilitering van medewerkers.

Kun je deze omslag ook als organisatie alleen maken?

Sonja: de samenwerking met zes partijen helpt wel om oude patronen los te laten, je houdt elkaar scherp. Maar zelfs dan moet je alert zijn. Als je wat langer samenwerkt en je vindt elkaar allemaal aardig, bestaat ook het risico dat je op je lauweren gaat rusten.

Ivon: de samenwerking heeft zeker een meerwaarde. Als je nu vastloopt kijk je vanuit zes verschillende perspectieven naar een oplossing en dat levert altijd meer op.

Meer informatie

Meer informatie vind je op de website van teambw.