Zinvolle invulling van de wachttijd voor psychische zorg

Mensen moeten soms veel moed verzamelen om hulp te zoeken voor hun psychische problemen. En áls ze dan eindelijk aan de bel trekken, komen ze op een lange wachtlijst. De wachtlijstproblematiek is complex, maar door domeinoverstijgend samen te werken, kun je verschil maken. Dat is de ervaring in het Groningse Stadskanaal.

Hier loopt sinds twee jaar een pilot van de Voorzorggroep, een initiatief waarmee cliënten de wachttijd nuttig besteden. De Voorzorggroep voorziet in wekelijks groepsaanbod en voorkomt daarmee dat de problematiek van cliënten verergert. Het project is een bundeling van krachten tussen gemeente Stadskanaal, sggz-instellingen Lentis, Interpsy, Verslavingszorg Noord Nederland en Terwille Verslavingszorg, welzijnsorganisatie Welstad, huisartsen Stadskanaal, zorgverzekeraar Menzis en Zorgadvies Groningen. De pilot startte met één groep en de tweede volgde al snel. Deelnemende cliënten variëren in leeftijd van 19 tot 60 jaar.

Informele context

Miranda Pol werkt als ervaringsdeskundige bij Welstad. Samen met twee ervaringsdeskundigen van Lentis en Terwille begeleidt ze de Voorzorggroep. “We komen in kleine kring - maximaal vijf mensen - wekelijks bij elkaar”, vertelt ze. “In die informele context doen cliënten hun verhaal. Daarnaast bereiden we ze voor op het komende traject. Dat helpt ze om realistische verwachtingen te hebben. Het primaire doel van de groep is om cliënten tijdens hun wachtperiode zo stabiel mogelijk te houden of zelfs beter in balans te krijgen, om zo het behandeltraject erna te verkorten.”

Niet de enige met problemen

De kracht van de Voorzorggroep zit ‘m onder meer in de onderlinge dynamiek, merkt Miranda. “De één maakt iets mee, een ander herkent het. Cliënten gaan het gesprek met elkaar aan, dat is helpend en helend. Eén van de deelnemers zei: ‘Ik merk dat ik niet de enige ben met problemen’. Een andere deelnemer gaf als feedback dat het haar opluchtte om te praten.” Dat Miranda en de andere begeleiders ervaringsdeskundig zijn, is een pré. “We wisselen laagdrempelig ervaringen uit. Cliënten merken dat onze verhalen aansluiten bij die van hen.”

Signalerende functie

De Voorzorggroep heeft ook een signalerende functie. “Onderliggende problemen komen duidelijker in beeld”, zegt Jona Mol. Tot oktober 2021 was hij betrokken als procesbegeleider van de werkgroep en als projectleider. “Stel, iemand heeft last van depressies en is doorverwezen naar een psycholoog. In de groep komt misschien bovendrijven dat die klachten veroorzaakt worden door schulden. Als zo iemand tijdens het wachten op behandeling al geholpen wordt door bijvoorbeeld een budgetcoach, zou het zomaar kunnen dat de somberheidsklachten verminderen. Vanuit de Voorzorggroepen zijn er korte lijnen met alle partijen, waaronder huisartsen. Een meer passende verwijzing is snel geregeld.”

Meer doelmatige zorg

De Voorzorggroep is aangesloten bij het bestaande ketenoverleg tussen huisartsen, sggz-instellingen, gemeente Stadskanaal en Welstad. Jona: “Dit overleg vindt regelmatig plaats. Er wordt onder meer casuïstiek besproken en er is een goede informatie-uitwisseling.” Het lijkt er sterk op dat de Voorzorggroep al in de pilotfase bijdraagt aan meer doelmatige zorg. Jona: “Voorheen verwezen huisartsen in Stadskanaal patiënten met psychische klachten gelijk door naar de ggz, zonder daarbij aan het sociaal werk te denken. Sinds 2019 zien we een stijging van 60% van het aantal verwijzingen naar Welstad. Opmerkelijk is ook dat sinds 2019 de ggz-wachttijden in Stadskanaal minder sterk zijn gestegen dan landelijk.”

Samenwerking met gemeenten

De pilot is met een jaar verlengd. Inmiddels is er ook in de gemeente Winschoten een Voorzorggroep opgericht. Het initiatief voor zulke groepen is heel goed landelijk schaalbaar. “Succes staat of valt met de bereidheid van iedere partij om hier energie en middelen in te steken”, stelt Jona. “Een brede samenwerking, waaronder met gemeenten, is cruciaal. Gemeente Stadskanaal steunt ons project volledig en faciliteert het mede. Zowel de gemeente als het sociaal werk zien de toegevoegde waarde van de ervaringsdeskundige. Deze professionals zijn relatief nieuw in het sociaal domein, maar spelen een belangrijke rol. Die ontwikkeling zouden Nederlandse gemeenten moeten stimuleren.”

Samenwerken levert in brede zin veel op. Jona: “Dit initiatief verlicht het psychisch lijden in de omgeving. Wat we voor ogen hadden, is een ‘publiek ggz’. Ook inwoners kunnen elkaar helpen weerbaarder te worden.” “Van wachten word je niet beter”, vult Miranda aan. “In de Voorzorggroep voelen mensen zich gehoord en gezien. Eén van de cliënten gaf aan: ‘Al kan ik nu terecht bij de psycholoog, ik blijf naar de Voorzorggroep gaan. Het helpt me om alles in perspectief te plaatsen’.”