Ggz en Join Us: samen op weg voor mentaal sterkere jongeren

Tijdens de Week van de mentale gezondheid, ging de Nederlandse ggz in gesprek met Jolanda van Gerwe, directeur van stichting Join Us. In een interview vertelt zij hoe via een preventieve methodiek jongeren worden geholpen om samen sociaal en mentaal sterker te worden. En hoe de ggz-sector en de stichting hierin samenwerken.

De ggz-sector verschuift steeds meer de focus van zorg en behandeling naar zelfzorg en preventie. Niet zo gek dus dat er steeds meer samenwerkingen ontstaan tussen de ggz en partijen die zich richten op het normaliseren en voorkomen van mentale problemen. Zoals Join Us, een landelijk opererend initiatief dat eenzaamheid onder jongeren aankaart en aanpakt.

Stichting Join Us is op dit moment actief in 76 gemeenten. Join Us dringt eenzaamheid onder jongeren en jongvolwassenen van 12 tot 30 jaar terug door ze in een groep samen te brengen, leuke activiteiten te ondernemen én via een preventieve methodiek te helpen samen sociaal en mentaal sterker te worden. Het Join Us programma wordt regionaal uitgevoerd door professionals van sociaal werkorganisaties. Verschillende ggz-partijen bieden Join Us ondersteuning op het gebied van kennisoverdracht. Ook is er regionale samenwerking. Zo ontstaat er een vruchtbare wisselwerking met één gezamenlijk doel: jongeren die zich eenzaam voelen, bieden wat ze écht nodig hebben.

Persoonlijke drive

Directeur/bestuurder van Join Us, Jolanda van Gerwe, richtte de stichting in 2018 op vanuit een persoonlijke drive. “Rond m’n vijftiende kon ik door ziekte lange tijd niet naar school”, blikt ze terug. “Ik voelde me erg alleen. Het was in díé periode dat ik me voornam pedagoog te worden, om zo iets voor jongeren te doen. Toen ik ging werken, stuitte ik steeds vaker op verhalen van jongeren die een hele zomervakantie niks deden of geen vrienden hadden. Daarom bracht ik in mijn woonplaats Veghel groepen jeugd bij elkaar. Steeds vaker kwamen er jongeren uit het hele land naar die bijeenkomsten. Eigenlijk besefte ik toen pas hoe groot het probleem van eenzaamheid is. Dat was de start van Join Us.”

Jongeren versterken

Als je niks aan eenzaamheid doet, wordt het een neerwaartse spiraal waar je steeds moeilijker uitstapt en die je zelfs op het randje van wel of niet willen leven kan brengen. “Jongeren die op dat punt zijn, belanden vaak in de hulpverlening”, zegt Jolanda. “Join Us is erop gericht om ze te helpen vóórdat ze dat punt bereiken. We bieden een laagdrempelige aanpak met leeftijdsgenoten. Samen nieuwe ervaringen opdoen en daardoor sociaal sterker worden, is een veel ‘normalere’ ervaring dan hulpverlening. De weg is veel minder ingewikkeld. Met Join Us willen we geen probleem aanpakken, maar jongeren versterken. Zodat ze zelf weer verder kunnen. Jongeren bij ons zeggen soms: ‘Dit was de eerste keer dat ik ergens welkom was en dat anderen voor mij op de bank opschoven.’ Dat gevoel krijg je met tien therapiesessies niet voor elkaar.”

Elkaar weten te vinden

Join Us werkt samen met landelijke ggz-aanbieders. Bijvoorbeeld op het gebied van kennisoverdracht. “Die samenwerking is organisch gegroeid, omdat we elkaar via ons netwerk kenden. Ggz-psychologen denken nu wekelijks mee met de doorontwikkeling en kwaliteitsborging van onze methode. Dat is heel waardevol. Die input helpt ons ook om de kennis goed over te dragen aan professionals, vrijwilligers en anderen.”

Ook lokaal en regionaal werken ggz-aanbieders, Join Us en sociaal werkers, samen. Zij hebben een sterk netwerk met elkaar in het sociaal domein en met ggz-organisaties. Over en weer wordt er naar elkaar verwezen. Veel ggz-medewerkers zien Join Us bijvoorbeeld als een kans voor cliënten om het geleerde toe te passen in de praktijk. “Zij sturen jongeren door die baat hebben bij terugvalpreventie, soms ook ter afronding van een ggz-traject. Andersom verwijzen wij jongeren naar de ggz als ze te ‘zwaar’ zijn voor preventie, zoals jongeren met suïcidale gedachten, psychoses of depressieve klachten. Het is mooi dat we elkaar weten te vinden.”

Normalisering

De ggz maakt de transformatie van zorg naar gezondheid en van behandeling naar preventie. Jolanda: “Het is mooi dat het waardenetwerk Mentale Gezondheid van de Nederlandse ggz ernaar streeft om mentale gezondheid minder medisch te benaderen. En het is ook hard nodig! Ik vind het persoonlijk wel schrijnend dat het zo lang heeft geduurd. Het huidige systeem beloont uren draaien in de hulpverlening en biedt nog weinig ruimte voor preventie, terwijl voor jongeren preventie soms het antwoord is.”

Welke tips heeft Jolanda voor de ggz als het gaat om normalisering van mentale kwetsbaarheid? “Stop met een-op-een begeleiding en begeleid jongeren meer in een groep. Medicaliseer niet, maar kijk naar kansen. Wanneer een jongere merkt dat vijf van de zeven leeftijdsgenoten in een groep met dezelfde issues te maken hebben, voelt het voor hem ineens een stuk normaler. Nog een tip: zorg voor snelle toegang. Laat het probleem niet eerst drie maanden verergeren, maar zorg direct voor een vangnet. Zet mensen in een groep zodra ze zich aanmelden.”

Hervormingsagenda Jeugd, IZA en GALA

Het waardenetwerk Mentale gezondheid van de Nederlandse ggz richt zich op het versterken van de mentale gezondheid, onder meer via het verbeteren van de beschikbaarheid van preventie-aanbod op lokaal en regionaal niveau. Dit sluit aan op de Hervormingsagenda Jeugd, het Integraal Zorgakkoord (IZA) en het GALA, die zich onder meer richten op het versterken van de krachtenbundeling van het sociaal domein en ggz op het preventie-aanbod voor de jeugd en (jong-)volwassenen. Daarin verschuift de focus van zorg en behandeling naar gezondheidsvaardigheden en leefstijl en is er groeiende aandacht voor de maatschappelijke context, (woonomstandigheden, prestatiedruk op school en werk, bestaanszekerheid, etc.).