Uitzonderlijk VWS-begrotingsdebat in informatietijd

Op woensdag 24 en donderdag 25 januari 2024 debatteerde de Tweede Kamer met minister Helder en staatssecretaris Van Ooijen over de VWS-begroting (2024). Een uitzonderlijk debat, in de eerste plaats omdat dit niet in het najaar van 2023 plaats kon vinden door de verkiezingen, waardoor we de begroting voor het al lopende jaar bespreken. In de tweede plaats omdat vier grote partijen midden in de informatiegesprekken zitten, waardoor ze hun kaarten tegen de borst hielden.

Over moties wordt aanstaande dinsdag 30 januari gestemd in de Tweede Kamer. De amendementen en de begroting zelf worden pas 13 februari in stemming gebracht, samen met de andere begrotingshoofdstukken. Het hele debat terugzien of teruglezen? Lees het stenogram.

Inbreng van de branchevereniging

De Nederlandse ggz schreef de Tweede Kamer een korte brief met enkele vraagsuggesties voor het debat. In onze contacten met Kamerfracties hebben we daarnaast aandacht gevraagd voor de cruciale capaciteit van complexe ggz, steun voor mentale gezondheidscentra en het verkennend gesprek, doorgang van de afspraken uit het Intragraal Zorgakkoord (IZA), meer capaciteit in de keten van TBS-forensische zorg- reguliere ggz en beschermd wonen en verduurzaming in de zorg. Deze aspecten zijn allen aan de orde gekomen.

Druk op de ggz aan de orde

Ondanks dat de VWS-begroting in de volle breedte op de agenda stond, vonden diverse fracties de druk op de ggz reden genoeg om er in hun inbreng aandacht aan te besteden. Dat gold voor de VVD (Tielen en Van den Hil), GroenLinks-PvdA (Westerveld en Slagt), D66 (Synhaeve), ChristenUnie (Bikker) en JA21 (Eerdmans). Ggz-thema’s die aan de orde kwamen:

• De VVD vraagt naar het landelijk dekkend netwerk van zelfregiecentra dat er moet komen. Ook vraagt de fractie naar de betrokkenheid van patiënten bij de cruciale ggz. De minister geeft daar schriftelijk antwoord op. Daarin stelt ze dat hieraan wordt gewerkt en wijst naar afspraken hierover die in het IZA zijn gemaakt;
• Een aantal Kamerleden heeft discussie over een recent Telegraaf artikel. Daaruit blijkt dat er in de forensische zorg soms ggz-cliënten zitten zonder forensische titel. Zij moeten eigenlijk in een (beveiligde) woon/behandelvoorziening in een reguliere ggz-instelling opgevangen worden. Eerdmans (JA21), Van den Hil (VVD) en Agema (PVV) vinden dit een groot probleem en wijzen -overigens net als de Nederlandse ggz - erop dat er aan de ketencapaciteit moet worden gewerkt. Zodat er weer doorstroom en correcte plaatsing mogelijk is. De minister geeft aan schriftelijk terug te komen op deze exacte problematiek. Dit nadat ze eerst een te laag aantal terugkoppelt (enkel de ggz-cliënten die op een TBS-afdeling zitten, maar het gaat ook over andere delen van forensische zorg met een beveiligingsniveau);
• Westerveld (GL-PvdA) vraagt naar de capaciteit van daklozenopvang en of daarvoor IZA-middelen kunnen worden ingezet. Volgens de minister zijn IZA-middelen niet voor huisvesting te gebruiken, maar eventueel wel voor preventie van dakloosheid;
• Westerveld vindt dat het te lang duurt voor er duidelijkheid komt over de cruciale capaciteit van complexe ggz. Ze vraagt zich af of dit wel tijdig een weerslag heeft op het zorginkoopbeleid van zorgverzekeraars voor 2025. De minister antwoord schriftelijk dat er heldere afspraken zijn met het veld over het tijdpad voor cruciale ggz, en dat het moet lukken dit voor de inkoop van 2025 mee te nemen. De Kamer vraagt door: het gaat hen er ook om wie regie neemt en verantwoordelijkheid om te voorkomen dat afdelingen met cruciale ggz gesloten dreigen te worden. De minister voelt die verantwoordelijkheid zelf en stelt zich aanspreekbaar op;
• Slagt (GL-PvdA) vraagt expliciet naar middelen voor verduurzaming in de zorg. Voor de ambitieuze Green Deal is te weinig financiering beschikbaar, vindt onder meer de Nederlandse ggz;
• Synhaeve (D66) vroeg aandacht voor overbruggingszorg voor ggz-cliënten op een wachtlijst. Ook daarover zijn volgens de minister afspraken gemaakt in onder meer het IZA. Synhaeve vindt dat te traag gaan en vraagt of er voor het eind van het jaar niet meer mogelijk is. Een wens om versnelling steunt de minister, ze wijst op meerdere initiatieven, zoals Thubble waar ze recent op werkbezoek is geweest;
• Bikker (ChristenUnie) vraagt zich hardop af waarom er zoveel mentaal lijden is in Nederland, en schrikt ervan dat suïcide nog steeds doodsoorzaak nummer één is onder jongeren. Ze breekt ook een lans voor de groep dak- en thuislozen. Vraagt zich af waarom dit geen onderdeel is van het IZA;
• Over middelen voor langdurige ggz wordt Van der Plas (BBB) bevraagd, maar tijdens de onderhandelingen voor een informatie laat ze hierover niets los. Ze komt daar overigens ook transparant voor uit in het debat;

Moties, amendementen en stemming

Diverse Kamerleden hebben moties ingediend in hun tweede termijn. Daarover wordt dinsdag 30 januari gestemd. Ook zijn er bij het wetsvoorstel amendementen ingediend waar dinsdag 13 februari over gestemd zal worden.

Hier een weergave van enkel de voor de ggz relevante moties (álle moties kun je via de Tweede Kamer-site terugvinden). In cursief de appreciatie (het stemadvies) van de bewindspersoon:

• Motie Westerveld (Gl-PvdA) over dakloosheid. Over stimuleren dat IZA-transformatieplannen ook kunnen worden ingezet om te helpen dakloosheid te voorkomen (mits aan IZA-criteria wordt voldaan). Oordeel Kamer;
• Motie Synhaeve (D66) over ggz overbruggingszorg: verzoek te stimuleren dat eind 2024 door alle zorgaanbieders een vorm van overbruggingszorg wordt aangeboden. Oordeel Kamer, maar lukt niet voor eind 2024 (wel een voortgangsbrief).
  En een motie om te zorgen dat slachtoffers van huiselijk geweld die op beveiligde locaties verblijven niet traceerbaar zorg kunnen krijgen. Oordeel Kamer;
• Motie Paulusma (D66) over gegevensuitwisseling. Verzoek de nog niet overgemaakte maar wel gereserveerde 1 miljard beschikbaar te stellen aan het zorgveld. Ontraden;
• Motie Jansen (NSC) over een onderzoek naar het verbreden van het rookverbod. Oordeel Kamer;
• Motie Krul (CDA) over tegengaan tabaksverkoop. Oordeel Kamer;
• Motie Dobbe (SP) over loonachterstanden in de zorg inlopen. Ontraden.
  En een tweede motie over de administratielast naar max 22% brengen. Ontraden (te ambitieus cijfer, stelt de bewindspersoon);
• Motie Eerdmans (JA21) over Skaeve Huse als woonzorgvorm, met verzoek voor een landelijk programma hiervoor. Ontraden omdat er volgens Van Ooijen meer goede voorbeelden van woonvoorzieningen zijn.
  Een tweede motie over ggz-cliënten die in forensische zorg verblijven: verzoek om topprioriteit te maken deze cliënten naar passende zorg te brengen. Minister Helder heeft hierover een Kamerbrief met informatie toegezegd. De motie zelf krijgt oordeel Kamer.

De Nederlandse ggz zal de stemmingen over moties, amendementen en over de begroting zelf met interesse volgen.