Kabinet: zet de stevige woorden om in serieuze daden!

Als de mentale gezondheid van een miljoen mensen een beetje verbetert, besparen we al 145 miljoen euro aan maatschappelijke kosten. Denk je eens in wat we kunnen bereiken als iedereen mentaal sterker wordt. Het kabinet Schoof zou er goed aan doen hun woorden rondom preventie én bestaanszekerheid in daden om te zetten.

Dat kan ook helpen om de gezondheidsverschillen tussen verschillende groepen mensen te verkleinen, volgens Ruth Peetoom, voorzitter van de Nederlandse ggz. “Mensen met een laag inkomen hebben meer dan drie keer zo vaak psychische klachten als mensen met een hoog inkomen. Er is dus werk aan de winkel: help ellende te voorkomen door tijdig de juiste ondersteuning of zorg te bieden, en verminder zo ook de wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg.”

Ambities en bezuinigingen

In het hoofdlijnenakkoord van PVV, NSC, VVD en BBB staat dat preventie centraal moet staan om de gezondheid te verbeteren, gezondheidsverschillen te verkleinen en de zorgvraag te beheersen. Mooie ambities, maar de financiële paragraaf laat juist bezuinigingen zien op preventie.

Elke euro betaalt zich terug

De Nederlandse ggz vindt dat dat voor het regeerprogramma anders kan. Peetoom: "De coalitiepartijen begrijpen dat investeren in preventie en mentale gezondheid winst oplevert. Bijvoorbeeld op de werkvloer. De kosten van verzuim door psychische problemen worden in Nederland geschat op 3,1 miljard euro per jaar. Voorkom mentale uitval daar dus. Maar vooral bij de jeugd geldt hoe jonger in het leven mentale problemen ontstaan, hoe groter en langer de schade. In 2023 kreeg één op de negen jongeren tot 23 jaar jeugdzorg, en bij jongeren tot 18 jaar was dat één op de zeven. Dit mag niet langer stijgen. Schoof moet investeren in mentale gezondheid. Elke euro betaalt zich dubbel en dwars terug. Jongeren en volwassenen kunnen blijven leren, werken, kunnen belasting betalen en zijn minder afhankelijk van uitkeringen.”

Keer het tij

Bijna 100.000 mensen staan op de wachtlijst voor geestelijke gezondheidszorg en ook kunnen steeds meer mensen de snel veranderende maatschappij niet bijbenen. Sommigen raken in de schulden of gebruiken te veel alcohol of drugs. In ernstige gevallen verliest iemand zo de grip op zijn of haar leven. Als gedrag dan ook nog ontspoort, kan dat overlast geven in de buurt.

Van deze groep mensen met ‘onbegrepen gedrag’ is ongeveer een derde bekend bij de ggz. Vaak (65% ) ontvangt de politie meldingen over mensen die niet bekend zijn bij ggz. Deze mensen mijden regelmatig zorg of weigeren ondersteuning. Peetoom: “Als we niets doen nemen alle cijfers toe. Ruim één op de drie jongeren en een kwart van de volwassenen heeft nu mentale problemen. Laat dit nieuwe kabinet het tij keren door in alle sectoren, zoals onderwijs, werk en huisvesting, te investeren in mentale gezondheid. Vroegsignalering is cruciaal: sneller zien aankomen waar iemands mentale gezondheid wankelt en daarnaar durven en kunnen handelen.”

Niet opstapelen

Daarom pleit Peetoom voor investeringen in wijkteams en bemoeizorg. “Op die manier zijn zorgmijders sneller in beeld en kun je hen helpen inzien dat ze hulp nodig hebben. Ook kunnen we psychische problemen van andere bewoners in een vroeg stadium signaleren en voorkomen dat problemen van ggz-cliënten zich opstapelen, wat incidenteel kan leiden tot verward gedrag. En natuurlijk hoeft het kabinet Schoof dit niet alléén op te pakken. Om gezondere wijken mogelijk te maken, staat een samenwerking van ActiZ, Aedes, de Nederlandse ggz, Divosa, MIND, Sociaal Werk Nederland, Valente, VNG en de Woonbond al voor ze klaar. Die uitgestoken hand hoeft Schoof alleen nog maar aan te pakken.”

Achtergrondinformatie:

• Uitval door werkdruk, werkstress of burn-outklachten kost ruim 3 miljard euro per jaar (Monitor Arbeid TNO).
  
  
• Toenemende zorgvraag: Uit het jongste onderzoek Nemesis van het Trimbosinstituut blijkt dat 3,3 miljoen Nederlanders in het afgelopen jaar een psychische aandoening heeft gehad. Dat zijn 1 op de 4 volwassen. Twaalf jaar geleden ging het om minder dan 1 op de 5. Uit het onderzoek ‘Ggz uit de knel’ van hetzelfde instituut becijferden de onderzoekers dat tussen 2009 en 2021 het ggz-budget groeide met 11 procent, terwijl het aantal mensen dat psychische stoornissen ontwikkelde in dezelfde periode met 53 procent steeg.
  
  
• Wachttijden: Uit de cijfers van de NZa blijkt dat het aantal wachtplekken nog steeds stijgt, maar minder sterk dan de jaren ervoor. In december 2023 zijn er 97.450 wachtplekken, in december 2022 waren dat er nog 87.114. Van het totaal aantal wachtplekken in 2023 staat iets meer dan de helft, 55.390 zorgvragers (56,8 %), nog steeds langer dan de Treeknorm op een wachtlijst. (NZa)
  
  
• Een betere mentale gezondheid leidt tot een afname van zorgkosten en minder verzuim op het werk. Voor het eerst berekenden onderzoekers hoeveel geld bespaard kan worden: als de mentale gezondheid van een miljoen volwassen met 5 procent verbetert, kan dit €144 miljoen besparen. (RIVM)
  
  
• In 2023 kregen 474 duizend jongeren jeugdzorg. Dit zijn er 10 duizend meer dan in 2021, een toename van 2,2 procent. De stijging komt doordat meer jongeren jeugdhulp zonder verblijf krijgen. En het zijn vooral meer meiden van 12 tot 18 jaar die deze vorm van hulp krijgen. Dit blijkt uit voorlopige cijfers van het CBS.
  
  
• Het aantal mensen met verward onbegrepen gedrag neemt toe. Wij gaven de Tweede Kamer suggesties toen ze ons vroegen voor hun parlementaire verkenning: Wat kan de overheid doen zodat deze mensen de juiste zorg krijgen?
  
  
• De zorg voor kwetsbare mensen kan het beste worden georganiseerd op wijkniveau: ActiZ, Aedes, de Nederlandse ggz, Divosa, MIND, Sociaal Werk Nederland, Valente, VNG en de Woonbond