commissiedebat arbeidsmarkt zorg: debat laat veel onduidelijk

In de Tweede Kamer vond op donderdag 19 december het commissiedebat arbeidsmarktbeleid in de zorg plaats met minister Agema (VWS) en minister Van Hijum (SZW). Het debat stond onder grote belangstelling vanwege de actualiteit.

Zo gaat per 1 januari 2025 de Belastingdienst handhaven op de wet tegen schijnzelfstandigheid (wet Dba), zonder dat het voor veel zorgorganisaties duidelijk is hoe ze dan wel op een juiste wijze hun noodzakelijke flexibele schil moeten organiseren. Ook de forse bezuinigingen op arbeidsmarktbeleid (zoals 250 miljoen op TAZ en Stagefonds) én de recente bezuinigingsverschuiving van onderwijs naar zorg (waardoor meerdere partijen uit het IZA-overleg stapten) kwamen aan de orde. Het volledige debat vind je hier terug.

Inbreng richting Tweede Kamer

De Nederlandse ggz schreef Kamerleden een brief. Daarin aandacht voor de gevolgen van de handhaving wet Dba, de consequenties van de forse besparingen op arbeidsmarktbeleid in de zorg en het verzoek om middelen voor digitale transformatie. Voor elk van die zaken doet de branchevereniging in de brief suggesties.

Daarnaast schreven de Brancheorganisaties Zorg (BoZ) eveneens een Kamerbrief waarin ze suggesties doen om schijnzelfstandigheid op een verantwoorde manier te bestrijden in de zorg, zonder de continuïteit van zorg op het spel te zetten.

Wet Dba en schijnzelfstandigheid (zzp)

Kamerleden, zoals Judith Tielen (VVD), Harmen Krul (CDA) en Mariska Rikkers (BBB), benadrukten de grote zorgen over de impact van het vanaf januari ’25 handhaven van de wet Dba op de zorgsector. Minister Van Hijum (SZW) erkende dat zzp'ers vaak schijnzelfstandigen zijn, maar benadrukte dat handhaving per januari 2024 begint met een ‘zachte landing’. Die zachte landing bestaat uit voorlopig niet beboeten, maar naheffingen kunnen instellingen alsnog boven het hoofd hangen. Het debat bood daar geen soelaas voor.

Kamerleden pleitten voor een duidelijke definitie van schijnzelfstandigheid en ruimte voor een noodzakelijke flexibele schil in de zorg, om continuïteit voor cliënten te waarborgen. Minister Agema (VWS) en Van Hijum (SZW) willen cases inzichtelijk maken en goed monitoren, maar toezeggingen over de kosten voor duurdere detacheringsconstructies of het steunen van (cruciale) zorgafdelingen die zonder flexibele schil niet rondkomen, kwamen er niet.

Verschuiving bezuinigingen onderwijs naar zorg

De verschuiving van bezuinigingen van de onderwijsbegroting naar de opleidingspost voor MSZ in de zorgbegroting heeft aanzienlijke gevolgen voor zorgprofessionals, met name voor verpleegkundigen. Kamerleden uitten zorgen over de impact van deze bezuinigingen, die extra druk leggen op een sector die al kampt met personeelstekorten. Zorgorganisaties FMS, NFU, NVZ, ZKN en V&VN hebben zich op basis van deze gevolgen uit gesprekken over een vervolg op het Integraal Zorgakkoord (IZA) teruggetrokken. Minister Agema uitte opnieuw haar onvrede, de betrokken Kamerfracties gaven schoorvoetend toe dat ze dit gevolg niet hadden overzien. Agema vraagt de Tweede Kamer via een motie haar de ruimte te geven om de bezuiniging op een andere manier in te vullen. Dat gaat ze krijgen.

Arbeidsmarktinstrumenten en digitalisering: kritische geluiden

De bezuinigingen op arbeidsmarktinstrumenten, zoals het TAZ-programma en het Stagefonds, kwamen herhaaldelijk aan bod. Minister Agema verdedigde de keuzes, maar kreeg veel kritiek, onder andere van Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA), die stelde dat deze middelen essentieel zijn om het personeelstekort in de zorg te bestrijden. Ook digitalisering en AI werden besproken. Kamerleden, waaronder Wieke Paulusma (D66), vonden dat de voortgang te traag verloopt en dat concrete resultaten ontbreken, ondanks de urgente noodzaak om administratieve lasten te verlagen en de arbeidsproductiviteit te verhogen. Over extra middelen en regelruimte voor implementatie van AI, zoals de Nederlandse ggz voorstelde, werd niet gesproken.

BIG-wet en rol van jeugd- en kinderpsychologen

Het terugtrekken van de aanpassingswet BIG leidde tot veel discussie, vooral vanwege de gevolgen voor kinder- en jeugdpsychologen. Bushoff (GroenLinks-PvdA) en Daniëlle Jansen (NSC) drongen aan op een tijdelijke regeling, zodat deze groep regiebehandelaar kan blijven. Minister Agema zag hier geen noodzaak in en verwees naar het veld om zelf met oplossingen te komen. Wel stelde ze dat staatssecretaris Karremans (die bij VWS ggz en jeugd doet) deze zorgen verder zal adresseren.

Politieke verdeeldheid en de toekomst van zorgbeleid

De algemene toon van het debat was kritisch richting het kabinet. Er was brede consensus dat de arbeidsmarktproblemen in de zorg dringend aanpak vereisen, maar Kamerleden waren verdeeld over de oplossingen. Agema kondigde monitoring aan en benadrukte dat werkgevers zelf aan zet zijn om aantrekkelijker te worden voor zorgpersoneel. Echter, Kamerleden zoals Sarah Dobbe (SP) en Harmen Krul (CDA) benadrukten dat zonder concrete plannen en financiële ruimte het risico op een verdere verslechtering van de zorg reëel blijft. De komende tijd blijven deze onderwerpen hoog op de agenda staan.

Toezeggingen en vervolg

Er is een tweeminutendebat aangevraagd door Kamerlid Julian Bushoff (GL-PvdA). Dat betekent dat er vandaag nog moties ingediend gaan worden. Diezelfde dag of nacht worden die moties nog in stemming gebracht.

De volgende toezeggingen zijn gedaan:

1. Minister Agema zal de Kamer periodiek informeren over resultaten van acties die het arbeidsmarkttekort moeten terugdringen. Ook komt er monitoring daarvan in het IZA. De eerstvolgende voortgangsbrief komt in het voorjaar.
2. Minister Agema informeert de TK in eerste kwartaal over de opzet van een staatscommissie toekomstbestendige en weerbare inrichting zorg.

De Nederlandse ggz volgt de tweeminutendebatten, moties en stemmingen op de voet en onderhoudt contact met fracties over deze zaken.