Capaciteitsdruk centraal in Kort debat tbs en gevangeniswezen

Op donderdag 15 februari 2024 debatteerde de Tweede Kamer met minister Weerwind over het gevangeniswezen en tbs. Een kort debat dat wat betreft forensische zorg niet de diepte in ging. Toch werden enkele zaken aangeraakt die we hier uitlichten.

Het volledige debat en stenogram kun je teruglezen.

Inbreng vanuit het Forensisch Netwerk

Het Forensisch Netwerk is een samenwerking van de Nederlandse ggz, VGN, Valente, Verslavingskunde Nederland en TBS Nederland. Zij stuurden Kamerleden ter voorbereiding een kennisbundel en spreken Kamerleden over dit belangrijke thema. De keten van forensische zorg en reguliere ggz, met verschillende beveiligingsniveaus, beschermd wonen en de doorstroom naar de samenleving staan onder druk. Het Forensisch Netwerk heeft Kamerleden voor het debat daarop gewezen en ook kenbaar gemaakt dat forensische zorg een cruciale bijdrage levert in een veilige samenleving met minder terugval (recidive).

In de greep van capaciteitsdruk

Deze druk op de keten kent vele oorzaken. Denk aan een toename van de instroom (het aantal tbs-opleggingen) en een gebrek aan door- en uitstroommogelijkheden. Maar het meest centraal in dit debat stond het tekort aan personeel. De zorg van Kamerleden uitte zich op dat vlak met name richting het gevangeniswezen. Dit probleem doet zich echter ook bij de tbs en de overige forensische zorg voor. De Kamer stond uitgebreid stil bij mogelijke maatregelen die de minister voornemens is te nemen om de druk op het gevangeniswezen te verlichten.

Kamerleden uitten daarnaast hun zorgen over tekorten aan beveiligde plekken voor mensen in de reguliere zorg. Ze vroegen minister Weerwind of hij zicht had op deze problematiek en in hoeverre hij samen met VWS optrekt om hier meer regie op te pakken. Ze willen dat hij komt tot een samenhangende aanpak om de keten en doorstroom te verbeteren. De minister heeft daarover vóór de zomer een werkagenda van J&V en VWS toegezegd. De Nederlandse ggz wordt betrokken bij de uitwerking van deze werkagenda.

Incidenten

Het debat verwerd niet tot een incidentendebat. Een recente gebeurtenis waarbij een tbs-er onttrokken is aan het begeleid verlof werd kort besproken. Minister Weerwind maakte daarbij duidelijk dat verlof een essentieel onderdeel is van de behandeling, en bijdraagt aan de resocialisatie en het verminderen van recidive en zo dus bijdraagt aan een veiliger samenleving.

Sneller behandelen

Een deel van de oplossing voor het capaciteitsprobleem bij het gevangeniswezen kan ook gevonden worden in slimmer straffen of sneller doorstromen. Door mensen vanuit de gevangenis bijvoorbeeld sneller in behandeling te nemen in de forensische zorg. Er is ook gevraagd naar de stand van zaken naar het onderzoek naar een herinvoering van een variant van de ‘Fokkensregeling’. Deze regeling is door het Forensisch Netwerk gevraagd, zodat patiënten eerder naar de tbs doorstromen om te starten met hun behandeling. De minister heeft aangegeven dat het onderzoek van het WODC naar combinatievonnissen start voor de zomer. Kamerleden bevroegen de minister over overige alternatieven voor de huidige inrichting van straffen en hij geeft aan dit te verkennen en in zijn vervolgbrieven mee te nemen.

Toezeggingen en tweeminutendebat

Er is een tweeminutendebat aangevraagd door Kamerlid Ellian (VVD). Dat betekent dat er mogelijk nog moties worden ingediend naar aanleiding van dit debat.

Verder heeft de minister enkele toezeggingen gedaan:

• Na krokusreces (maart/april) volgt een stand van zakenbrief over de personeelskrapte in het gevangeniswezen en tbs, inclusief concrete maatregelen om die te verhelpen;
• Er is een updatebrief toegezegd, vóór het commissiedebat justitiële jeugd, over de situatie in het justitieel complex te Zeist;
• Bij de volgende voortgangsbrief gevangeniswezen en tbs wordt gerapporteerd over de verhouding tussen dakloosheid, de inzet van gemeenten, het gevangeniswezen en terugkeer in de samenleving;
• Er wordt een nadere voortgangsbrief forensische zorg aangekondigd, waarin ook expliciet het thema van onttrekkingen door tbs-gestelden aan de orde komt, alsmede de samenwerking tussen VWS en J&V over capaciteit in de keten.

De Nederlandse ggz zal het inbrengen van -en stemmingen over- moties met interesse volgen.