‘Onze focus ligt op preventie, en dat gebeurt in de wijken zelf'
Als je mensen in hun eigen buurt ondersteuning biedt bij vragen over (mentale) gezondheid, hoef je minder snel de ggz in te schakelen. Dat is de gedachte achter het wijktraject dat de Amsterdamse ggz-instelling Arkin twee jaar geleden samen met huisartsen en andere zorgpartners startte. Het traject voorziet in een laagdrempelig zorg- en preventieaanbod. ‘Soms voelt iemand met depressieve gevoelens zich al een stuk beter als hij met ondersteuning van een coach in een moestuin gaat werken.’
De ggz kampt met steeds langere wachtlijsten en een tekort aan personeel. De Amsterdamse ggz-instelling Arkin vormt daarop geen uitzondering. “Als ggz-organisatie zien we steeds duidelijker de noodzaak van een andere aanpak”, begint Lidwien Schweitzer, projectmanager bij Arkin. “Natuurlijk moet specialistische zorg van de ggz beschikbaar zijn voor degenen die dat echt nodig hebben. Toch willen we meer focussen op preventie en op gezondheid in brede zin. En dan met name in de wijken zelf.”
Met steun van landelijk netwerk Samen Beter startte Arkin in 2019 samen met welzijnspartners en huisartsen het Amsterdamse buurtplatform Samen Beter Westerpark. Lidwien: “In deze ‘proeftuin’ gingen we als partijen nauw samenwerken. Een van de experimenten was de WegWijsSalon: een laagdrempelige, gastvrije inloop waar mensen hun verhaal kwijt kunnen en waar een breed netwerk van hulpverlening beschikbaar is.”
Inmiddels zijn er in de hoofdstad negen WegWijsSalons. Het doel van deze aanpak is om samen met inwoners te kijken wat ze nodig hebben om beter in hun vel te zitten. Lidwien: “Dat hoeft echt niet altijd een ggz-verwijzing te zijn. Misschien is een inwoner met depressieve klachten er beter mee geholpen om samen met een coach lekker aan de slag te gaan in bijvoorbeeld een Bloei & Groei-tuin in de buurt. Of misschien kan een kerk of cultuurinstelling iets betekenen. Bokslessen of een preventiecursus volgen kan ook het antwoord zijn. Er is meer mogelijk dan de geijkte paden. Al die netwerken verbinden zich in dit initiatief.”
Zo was er een inwoner met een schuldprobleem en weinig sociale contacten. Schuldhulpverlening had bij hem niet geholpen. Hij liep binnen bij een WegWijsSalon. “Daar kwam hij in contact met een ervaringsdeskundige en een lunchgroep”, vertelt Lidwien. “Van het een kwam het ander. Nu verzorgt hij al drie jaar met veel plezier de lunch voor de groep en gaat het een stuk beter met hem. ‘Van betekenis zijn’ was precies het stukje zingeving dat hij nodig had om zijn problemen aan te pakken.”
Arkin blijft via kleinschalige experimenten zoeken naar andere aanpakken. Wat werkt, kan ook elders worden aangeboden. “In een wijk in Amsterdam-Zuidoost hebben we in opdracht van het Stadsdeel samen met buurtorganisaties en bewoners een netwerk opgezet”, vertelt Lidwien. “Het doel is een inclusieve buurt creëren waarin alle mensen gezien worden. Er zijn in die wijk veel kleurrijke organisaties die vanuit verschillende perspectieven kijken naar mentale gezondheid. Dat aanbod versterken en verbinden we. Daarnaast helpen we in Zuidoost bij het opstarten van een Buurtplein. Dit plein heeft de elementen van een WegWijsSalon, maar dan met een eigen identiteit. Dat is de kracht van de wijk.”
Chris van der Kroon is beleidsadviseur ggz bij gemeente Amsterdam. “Als gemeente denken we dat ondersteuning het beste werkt op wijkniveau”, geeft Chris aan. “Vandaar dat wij samen optrekken met Arkin.” Initiatieven als deze passen goed bij het streven van de gemeente naar inclusiviteit. Chris: “Voorzieningen in de wijk moeten voor iedereen toegankelijk zijn. Op deze manier gebeurt dat. Bovendien wordt het in deze laagdrempelige context normaler om ‘anders’ te zijn. Daardoor voelen mensen zich meer welkom in de wijk. Ook dat is inclusiviteit: jezelf kunnen zijn.”
In het verlengde van het buurttraject is er digitale ondersteuning via lekkerinjevel.amsterdam, een website vol toegankelijk en veelal gratis e-health-aanbod. Machteld Ploeg en Erniël de Boer hebben bijgedragen aan de totstandkoming en introductie van dit initiatief. In deze video vertellen ze er meer over.
Lidwien: “Digitalisering en zelfzorg is een must. We hebben deze site vanuit het project Westerpark ontwikkeld met onder meer huisartsen en praktijkondersteuners. Amsterdammers vinden op de website lokale, ondersteunende programma’s waarmee ze beter in hun vel komen te zitten. Denk aan thema’s als balans, relaties, sport, gewoonten en opvoeden. Al ruim 1100 Amsterdammers hebben een account aangemaakt.” Wat Arkin betreft, blijft het niet bij dit begin. “We hopen dat in steeds meer Amsterdamse wijken zulke wijktrajecten komen”, zegt Lidwien. “Daarmee krijgt de systeem- en mentaliteitsverandering bij hulpverleners en buurtbewoners echt een boost.”
