Hoe voorkom je dat jongeren mentaal onderuit gaan?

Lange wachttijden, langdurige behandeltrajecten en ‘instellinghoppen’; daar wil je mentaal kwetsbare jongeren voor behoeden. En hoe eerder jongeren om leren gaan met hun kwetsbaarheid, hoe kleiner de kans dat hun leven later ontregeld wordt door een psychische aandoening. Er vroeg bij zijn voorkomt dus veel ellende, en heeft ook nog een verminderde zorgvraag tot gevolg. Helping Young People Early (HYPE) is een goed voorbeeld van vroege interventie waarbij jonge mensen (met kenmerken van borderline) tijdig op de juiste plek, de juiste hulp ontvangen. Jongeren die deze behandeling inmiddels hebben afgerond, pleiten voor meer investeringen in preventie en snelle signalering.

Australische innovatie

HYPE is van oorsprong een Australische behandeling om jongeren met borderline (12-25 jaar), eerder preventief te helpen. Na een uitgebreide training voor de therapeuten is het programma sinds 2016 beschikbaar bij GGz Centraal.

Dr. Christel Hessels is klinisch psycholoog en staat sinds de start (in Nederland) aan het hoofd van HYPE: “Wat we inmiddels weten over een borderline persoonlijkheidsstoornis: hoe eerder je erbij bent, hoe gunstiger de prognose. Ook vanuit de jongeren merkten wij een grote behoefte aan snellere, passende zorg. Laagdrempelige interventie die niet eindeloos duurt.”

En die vroegtijdige hulp is hard nodig, zeggen drie jongeren die inmiddels de behandeling hebben afgerond*: “De kenmerken van borderline zijn niet bij alle hulpverleners bekend. Veel kinderen en jongvolwassenen doorlopen eerst meerdere behandelingen, voordat ze de juiste zorg ontvangen.”Christel vult aan: “De stoornis gaat vaak gepaard met klachten als angst, depressie en zelfbeschadiging, waardoor typische kenmerken niet tijdig worden onderkend. Meer kennis – en daardoor vroegere signalering – voorkomt onnodig lange trajecten én onnodige zorg op de langere termijn.”

Ingrijpen voor de diagnose

Bij voorkeur wordt HYPE ingezet nog voordat er een volledige diagnose van borderline is of wanneer er nog niet te lang sprake is van deze diagnose. Het programma duurt een half jaar en staat uit 16 psychotherapiesessies inclusief gezinsinterventie en praktische hulp. Het doel is om met de juiste gereedschappen (zoveel mogelijk) zelfstandig deel te nemen aan de maatschappij. Daarna volgt een follow-up periode van zes maanden, waarin jongeren nog viermaal een gesprek kunnen hebben. Christel: “Vaak zijn niet al die gesprekken nodig en kunnen ze het grotendeels zelf. De verantwoordelijkheid ligt bij hen, zodat ze leren vertrouwen in zichzelf. Waar nodig met een beetje hulp.”

Innovaties via het HYPE-platform

De jongeren die behandeld zijn met de HYPE-methode komen samen in het HYPE-platform, waar ze samen met zorgprofessionals verbeteringen aan de behandeling bespreken. Een voorbeeld van zo’n innovatieproject is de primary interventie waarbij jongeren – die op een wachtlijst staan – alvast hulp krijgen aangereikt middels dagelijkse berichten op hun telefoon. Met de steun van ZonMw (stimuleert gezondheidsonderzoek en zorginnovatie) is deze innovatie ontwikkeld. De effecten van de primary interventie – op zowel de korte als lange termijn – worden in samenwerking met Universiteit Utrecht wetenschappelijk onderzocht.

Daarnaast is het HYPE-platform actief bezig om borderline in beeld te brengen. Christel: “Het is een diagnose waarbij veel terughoudendheid is en waaraan een stigmatiserend beeld kleeft. Met korte filmpjes willen we laten zien wat borderline is, jongeren hoop geven en laten zien dat er hulp voor hen is.”